راهنمای جامع دریافت ویزای کاری اتباع در ایران؛ از قوانین تا اقامت
راهنمای جامع دریافت ویزای کاری اتباع در ایران؛ از قوانین تا اقامت (ویژه ۱۴۰۴)
اگر به عنوان یک تبعه خارجی به دنبال ساختن آینده‌ای شغلی در ایران هستید، احتمالا اولین سد بزرگی که با آن روبرو می‌شوید، کاغذبازی‌های اداری و نگرانی از بابت اقامت غیرمجاز است. کار کردن بدون مجوز در ایران مثل راه رفتن روی لبه تیغ است؛ هر لحظه ممکن است با جریمه‌های سنگین، دیپورت و ممنوع‌الورودی مواجه شوید. اما نگران نباشید، مسیر قانونی شاید کمی پیچیده به نظر برسد، اما شدنی است.
در این مقاله قرار است نقشه راه کاملی را در اختیار شما بگذاریم. اگر می‌خواهید با شرایط ویزای کاری اتباع آشنا شوید و بدانید چطور میتوانید بدون ترس و با سربلندی در ایران کسب درآمد کنید، تا انتها همراه ما باشید.
💡 نکته کلیدی: قبل از اینکه وارد جزئیات ویزا شویم، باید بدانید که ویزای کار (ورود) با مجوز کار (اشتغال) متفاوت است اما به هم وابسته‌اند. برای درک عمیق‌تر مجوز نهایی، پیشنهاد می‌کنیم حتماً صفحه جامع ما درباره پروانه کار اتباع را که پیلار و مرجع اصلی این مباحث است، بررسی کنید.
چرا ویزای کاری؟ تفاوت ویزا با پروانه کار چیست؟
بسیاری از متقاضیان تصور می‌کنند با داشتن ویزای توریستی یا زیارتی می‌توانند در ایران مشغول به کار شوند. این بزرگترین اشتباهی است که میتوانید مرتکب شوید. طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران (به‌ویژه ماده ۱۲۰ قانون کار)، اتباع بیگانه نمی‌توانند در ایران مشغول به کار شوند مگر اینکه:
دارای ویزای ورود با حق کار مشخص باشند.
پروانه کار (Work Permit) را طبق قوانین دریافت کنند.
ویزای کاری (که معمولاً با نوع “F” شناخته میشود)، در واقع مجوز ورود شما به کشور به منظور اشتغال است. اما پروانه کار، سندی است که وزارت کار صادر می‌کند و به شما اجازه می‌دهد در یک شغل خاص فعالیت کنید. بدون ویزای کاری، پروانه کاری صادر نمی‌شود و بدون پروانه کار، ویزای شما تمدید نخواهد شد.
بررسی دقیق شرایط ویزای کاری اتباع
برای اینکه واجد شرایط دریافت این ویزا باشید، باید از فیلترهای قانونی وزارت کار و وزارت امور خارجه عبور کنید. شرایط ویزای کاری اتباع معمولاً سخت‌گیرانه است تا اولویت اشتغال با نیروی کار داخلی باشد. اما اگر یکی از شرایط زیر را داشته باشید، شانس شما بسیار بالاست:
تخصص و مهارت خاص: شما باید مهارتی داشته باشید که در میان داوطلبان ایرانی مشابه آن وجود نداشته باشد یا تخصص شما در سطح بالاتری باشد.
درخواست کارفرما: یک کارفرمای ایرانی باید رسماً درخواست استخدام شما را ثبت کند و ثابت کند که برای این موقعیت شغلی، نیروی ایرانی مناسب پیدا نکرده است.
سرمایه‌گذاری: اتباعی که در ایران سرمایه‌گذاری‌های کلان انجام می‌دهند (معمولاً بالای ۲۵۰ هزار دلار)، مسیر هموارتری برای دریافت اقامت و مجوز کار دارند.
اقامت طولانی مدت: افرادی که سال‌ها در ایران اقامت قانونی داشته‌اند (مانند دارندگان کارت آمایش).
🎬 یک سناریوی واقعی: داستان احمد و کارگاه نجاری
احمد، یک نجار ماهر از هرات است که تخصص فوق‌العاده‌ای در منبت‌کاری روی چوب گردو دارد. او با ویزای توریستی به اصفهان آمد و در یک کارگاه مشغول شد. پس از ۳ ماه، بازرسان اداره کار متوجه حضور او شدند. نتیجه؟ کارفرما جریمه سنگین شد و احمد در آستانه اخراج از کشور قرار گرفت. راه درست چه بود؟ کارفرمای احمد باید قبل از استخدام، به اداره کار مراجعه می‌کرد و با استناد به مهارت خاص احمد که در منطقه کمیاب بود، درخواست صدور روادید با حق کار می‌داد. اگر این پروسه طی می‌شد، احمد الان یک اقامت قانونی ۳ ساله داشت.
راهنمای گام‌به‌گام درخواست ویزای کاری اتباع
فرآیند درخواست ویزای کاری اتباع یک پروسه اداری چند مرحله‌ای است که نیاز به هماهنگی بین کارفرما، اداره کار و پلیس مهاجرت دارد. این مراحل به شرح زیر است:
مرحله اول: اعلام نیاز توسط کارفرما
کارفرما باید به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان خود مراجعه کند و درخواست استخدام تبعه خارجی را ثبت نماید. این درخواست در “هیات فنی اشتغال اتباع خارجی” بررسی میشود.
مرحله دوم: موافقت هیات فنی
اگر هیات فنی تشخیص دهد که تخصص شما مورد نیاز است و نیروی ایرانی جایگزین وجود ندارد، با صدور پروانه کار موافقت می‌کند.
مرحله سوم: صدور روادید ورود با حق کار
پس از موافقت وزارت کار، نامه‌ای به وزارت امور خارجه و پلیس مهاجرت ارسال میشود. در این مرحله شما میتوانید به کنسولگری ایران در کشور خود مراجعه کرده و ویزای کار را دریافت کنید.
مدارک لازم برای درخواست
برای اینکه پرونده شما ناقص نماند، این چک‌لیست را جدی بگیرید:
نام مدرک | توضیحات |
|---|---|
درخواست کتبی کارفرما | نامه رسمی با سربرگ شرکت یا واحد صنفی |
مدارک هویتی تبعه | اسکن پاسپورت معتبر (حداقل ۶ ماه اعتبار) و عکس پرسنلی |
مدارک تحصیلی/فنی | ترجمه رسمی مدارکی که تخصص شما را ثابت کند |
مجوز فعالیت کارفرما | پروانه کسب یا روزنامه رسمی شرکت |
تعهدنامه | تعهد کارفرما برای بازگرداندن تبعه پس از اتمام قرارداد |
نکات کلیدی در درخواست ویزای کاری برای اتباع افغانی
باتوجه به جمعیت بالای مهاجران افغانستانی در ایران، قوانین مربوط به درخواست ویزای کاری برای اتباع افغانی کمی جزئی‌تر است و به دو دسته تقسیم میشود:
دارندگان پاسپورت: این افراد دقیقاً مانند سایر اتباع خارجی باید پروسه بالا را طی کنند. داشتن پاسپورت معتبر الکترونیکی برای ثبت درخواست الزامی است.
دارندگان کارت آمایش: افرادی که سال‌هاست در ایران زندگی می‌کنند و کارت آمایش معتبر دارند، نیازی به خروج از کشور و دریافت ویزای مجدد ندارند. آنها می‌توانند مستقیماً برای دریافت “کارت کار” (پروانه کار موقت) اقدام کنند.
نکته اجرایی مهم: اگر کارفرمای شما در اصفهان است و در تنظیم قرارداد یا مراحل قانونی با اداره کار به مشکل خورده‌اید، حتماً با یک وکیل اداره کار اصفهان مشورت کنید. قوانین مربوط به بیمه و سنوات اتباع افغانی ظرافت‌هایی دارد که عدم رعایت آنها می‌تواند دردسرساز شود.
سامانه جامع و مراحل ثبت نام ویزای کاری اتباع
در سال‌های اخیر، دولت تلاش کرده تا فرایندها را الکترونیکی کند. برای ثبت نام ویزای کاری اتباع و دریافت نوبت، دیگر مراجعه حضوری در قدم اول توصیه نمی‌شود.
سامانه‌های اصلی:
سامانه سهما (مدیریت یکپارچه مهاجرین): برای دانش‌آموزان و برخی گروه‌های خاص جهت دریافت کد یکتا.
سامانه جامع روابط کار: برای ثبت دادخواست‌ها و احراز هویت کارگران (حتی اتباع).
دفاتر کفالت (خدمات اشتغال و اقامت اتباع خارجی): اصلی‌ترین بازوی اجرایی برای ثبت نام و تمدید کارت کار اتباع افغانی و عراقی.
برای شروع ثبت نام ویزای کاری اتباع، کارفرما باید ابتدا در پورتال وزارت کار ثبت نام کرده و سپس اطلاعات شما را وارد کند. پس از تایید اولیه، پرونده به دفاتر کفالت یا پلیس مهاجرت ارجاع داده میشود تا انگشت‌نگاری و صدور کارت انجام شود.
اگر سوالات زیادی در مورد تمدید، هزینه یا مفقودی کارت خود دارید، پیشنهاد می‌کنیم حتما صفحه سوالات متداول درباره پروانه کار اتباع را مطالعه کنید تا پاسخ‌های دقیق‌تری بگیرید.
هزینه‌های صدور و تمدید (آپدیت ۱۴۰۴)
هزینه‌های دولتی برای ویزا و پروانه کار هر سال در بودجه کشور تعیین میشود. این هزینه‌ها شامل موارد زیر است:
تعرفه صدور پروانه کار (برای یک سال).
تعرفه تمدید پروانه کار.
هزینه صدور ویزای ورود (بسته به ملیت متفاوت است).
عوارض شهرداری (در برخی موارد).
⚠️ هشدار: مبالغی که دلالان برای “تضمین ویزای کار” می‌گیرند هیچ وجاهت قانونی ندارد و معمولاً به کلاهبرداری ختم میشود. تمام پرداخت‌ها باید از طریق فیش بانکی یا دستگاه پز در دفاتر رسمی خدمات اتباع انجام شود.
این تصویر مسیر قانونی اشتغال اتباع خارجی در ایران را نشان می‌دهد؛ شامل درخواست کارفرما، تأیید هیأت فنی و صدور ویزای کار.
حق و حقوق قانونی شما با ویزای کار
داشتن ویزای کاری فقط یک کاغذ نیست؛ بلکه چتری حمایتی برای شماست. وقتی قانونی کار می‌کنید:
بیمه تامین اجتماعی: کارفرما موظف است شما را بیمه کند (بیمه حوادث و درمان).
سنوات و عیدی: طبق قانون کار ایران، به شما تعلق می‌گیرد.
حق شکایت: اگر حقوق شما پرداخت نشود، میتوانید رسماً به اداره کار شکایت کنید.
برای مطالعه متن دقیق قوانین بین‌المللی کار و حقوق مهاجرین، میتوانید به سایت رسمی سازمان بین‌المللی کار (ILO) مراجعه کنید که استانداردهای جهانی را شرح می‌دهد.
سوالات متداول (FAQ)
در این بخش به پرتکرارترین سوالاتی که متقاضیان درخواست ویزای کاری اتباع از ما می‌پرسند، پاسخ می‌دهیم:
۱. آیا میتوانم ویزای توریستی را در داخل ایران به ویزای کاری تبدیل کنم؟
خیر، طبق قانون فعلی معمولاً باید از کشور خارج شوید و با ویزای جدید (تایپ F) وارد شوید، مگر در موارد خاص و با موافقت کمیسیون‌های ویژه وزارت خارجه.
۲. مدت اعتبار ویزای کاری چقدر است؟
ویزای ورود معمولاً ۳ ماهه است، اما پس از صدور پروانه کار و اقامت، معمولاً مجوزهای یک ساله صادر میشود که قابل تمدید هستند.
۳. آیا با ویزای کاری میتوانم برای خانوادهام هم اقامت بگیرم؟
بله، پس از دریافت پروانه کار و اقامت خودتان، میتوانید برای همسر و فرزندان زیر ۱۸ سال درخواست ویزای همراه (اقامت تحت تکفل) بدهید.
۴. شرایط درخواست ویزای کاری برای اتباع افغانی که مدرک دانشگاهی ندارند چیست؟
برای مشاغل ساده (مثل کارگران ساختمانی، کوره پزخانهها و…) که نیاز به مدرک دانشگاهی ندارند، کارفرما باید نیاز خود را ثابت کند و معمولاً از طریق دفاتر کفالت و طرحهای ساماندهی اقدام میشود.
۵. اگر کارفرما قراردادم را فسخ کرد، ویزایم باطل میشود؟
بله، چون اقامت کاری شما وابسته به آن شغل است. در صورت فسخ قرارداد، مدت کوتاهی (معمولاً ۱۵ روز) فرصت دارید کارفرمای جدید معرفی کنید یا باید کشور را ترک کنید.
قدم بعدی چیست؟
فرآیند دریافت ویزای کاری اتباع شاید پر از کاغذبازی به نظر برسد، اما امنیت شغلی و روانی که برای شما و خانواده‌تان به ارمغان می‌آورد، ارزشش را دارد. فراموش نکنید که قوانین مهاجرتی مدام در حال تغییر هستند.
اگر کارفرما هستید و می‌خواهید نیروی متخصص خارجی جذب کنید، یا اگر تبعه خارجی هستید و می‌خواهید وضعیت شغلی خود را قانونی کنید، همین امروز اقدام کنید. تعلل می‌تواند منجر به جریمه‌های سنگین شود.
برای شروع پروسه قانونی و جلوگیری از اشتباهات رایج، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا مدارک خود را تکمیل کرده و سپس با مشاوران متخصص در حوزه کار و تامین اجتماعی مشورت نمایید. آینده شغلی شما در گرو تصمیمات قانونی امروز شماست.
